Wat is noorderlicht?

Het noorderlicht is een mysterieus, artistiek en sensationeel natuurverschijnsel. Het is soms goed met het blote oog te zien en soms helemaal niet. Er zijn noorderlichtshows waar ook paarse en roze kleuren te zien zijn en soms zie je voornamelijk felgroen. Wat is het noorderlicht precies en hoe ontstaat het? Onze noorderlichtexpert Ruben Weytjens legt het je uit aan de hand van deze video. Hij vertelt je meteen meer over onze uitgebreide NoorderlichtApp. Deze kun je downloaden wanneer je met ons op reis gaat naar Lapland, IJsland of Noorwegen en de kans om het noorderlicht te spotten wil vergroten.

 

Vanuit onze zon worden voortdurend elektrisch geladen deeltjes de ruimte in geslingerd, de zonnewind genaamd. Dit gebeurt met een snelheid van gemiddeld 400km/sec, maar kan variëren tussen 250 en 2.500km/sec. Een klein deel van deze deeltjes zal na een reis van ongeveer 150 miljoen kilometer onze aarde bereiken.

Wanneer deze geladen deeltjes vervolgens in onze atmosfeer botsen met zuurstofatomen en stikstofmoleculen, worden er lichtdeeltjes gegenereerd. Bij voldoende botsingen aan de nachtzijde van de aarde kunnen we dit uitgezonden licht met het blote oog waarnemen.

  Noorderlicht boven Saana in Kilpisjärvi

Dit gebeurt voornamelijk in de buurt van de poolstreken en daarom noemen we dit lichtverschijnsel 'poollicht'. De geladen deeltjes worden immers door de magnetische veldlijnen rond de aarde opgevangen en naar de poolstreken geleid.

In de buurt van de Zuidpool spreken we van 'zuiderlicht' (aurora australis), in de buurt van de Noordpool spreken we over 'noorderlicht' (aurora borealis).



 

Meer wetenschappelijke achtergrond

1. Diep in de kern van de zon vindt er een kernfusie plaats, waarbij telkens vier waterstofatomen worden omgezet in 1 heliumatoom. Daarbij komt dus ook energie vrij, de energie die ons doet leven. De zon bevat voornamelijk waterstof- en heliumatomen.
2. Vanwege de enorme hitte worden er elektronen uit die atomen geslagen. (X → X+ + e-). Het atoom wordt hierdoor een ion (positief geladen). Deze verzameling van positief geladen deeltjes (ionen) en negatief geladen deeltjes (elektronen) noemen we plasma. Plasma is naast vaste fase, vloeibare fase en gasfase de vierde agregatietoestand van een stof.
3. Deze geladen deeltjes worden door de zon voortdurend de ruimte in geslingerd, zij het vaak met een verschillende snelheid en dichtheid, afhankelijk van complexe processen in de zon. (Hierover meer bij 'Oorzaken van het noorderlicht')
   
4. Wanneer die deeltjes worden toegelaten in de magnetosfeer van de aarde worden ze opgevangen door de magnetische veldlijnen rond de aarde. Deze veldlijnen geleiden de deeltjes in de meeste gevallen naar de polen, waar deze veldlijnen hun oorsprong vinden.
5. Daar treden deze geladen deeltjes vervolgens de atmosfeer binnen. Die atmosfeer bestaat voornamelijk uit zuurstofmoleculen en -atomen en stikstofmoleculen. Dat zijn dus ook de atomen en moleculen waarmee de geladen deeltjes het vaakst zullen botsen. Dit gebeurt op een hoogte van 300 tot 70 kilometer boven het aardoppervlak.
6. Bij die botsingen zullen de positief geladen ionen elektronen wegroven bij de zuurstof- en stikstofatomen. Die atomen bevinden zich vervolgens in een aangeslagen toestand, wat een hogere energie-inhoud betekent dan wanneer de atomen in rust zijn.
7. Daardoor voelen deze atomen zich als het ware ongelukkig en willen ze zo snel mogelijk terugkeren naar de rusttoestand waarbij ze zich zo lekker voelden. Dat lukt hen door het teveel aan energie uit te zenden onder de vorm van fotonen (licht): het noorderlicht.

Kleurrijk noorderlicht boven Salla