Welke vormen neemt het noorderlicht aan?

Noorderlicht kan optreden onder heel wat verschillende vormen en structuren. Soms is het intens, soms zwak. Soms is het zeer beweeglijk, soms is het stabiel. Soms danst het hoog aan de hemel, soms net boven de horizon. Van tevoren weet je nooit wat je te wachten staat, dat is het spannende van noorderlichtjagen.  

Afhankelijk van de vorm en intensiteit zal het noorderlicht voor een ongeoefend oog goed of minder goed herkenbaar zijn. Afhankelijk van de structuur kunnen we wel een aantal types onderscheiden:

In de winter hebben we filmopnames gemaakt van het noorderlicht zodat je een beter beeld krijgt van wat je echt kunt verwachten aan noorderlicht. Foto's leveren ons namelijk slechts een momentopname en vaak een onrealistisch samengesteld beeld verkregen met een langere sluitertijd. De camera die is gebruikt is een Sony Alpha s7 met 24mm lens. De filmpjes zijn gemaakt met ISO-waardes tussen 25.600 en 40.000.

Noorderlichtbogen

Noorderlichtbogen worden gevormd langs de richting van het magneetveld zoals dit eruit ziet op die plaats waar ze worden waargenomen. Hoe dichter bij de magnetische Noordpool, hoe verticaler de magnetische veldlijnen doorgaans gepositioneerd zijn. En dus hoe verticaler de structuren aan de hemel zullen staan. De onderkant van het noorderlicht ligt parallel aan het aardoppervlak en alles erboven volgt dus de richting van de magnetische veldlijnen. Dat kan tientallen tot honderden kilometers hoog zijn, met een lengte van duizenden kilometers. De breedte bedraagt vaak echter minder dan 100 meter.

Wanneer je dus pal onder zo'n boog staat zul je een veel minder brede noorderlichtboog zien dan wanneer je er van een afstand naar kijkt.

Voorbeeld 1: Een smalle noorderlichtboog over je heen, gezien vanuit Kilpisjärvi (69°NB)

Voorbeeld 2: Foto 0DSC05131 - Een brede noorderlichtboog op afstand, gezien vanuit Salla. (67°NB)

Vaak zijn er meerdere parallelle bogen te onderscheiden, zoals op onderstaande foto te zien is. Door de hoge sluitertijd die bij deze foto gebruikt is, zijn de bogen wat breder dan ze in werkelijkheid in beweging te zien waren maar je ziet duidelijk de parallelle stroken.

Noorderlichtbogen in Luosto, 19 maart 2015

Noorderlichtgordijnen

Wanneer het noorderlicht zich onder de vorm van dansende verticale strepen over de hemel voortbeweegt, spreken we van gordijnen. Gordijnen zijn erg mooi om te zien en vaak is de bovenkant van de pilaren waaruit de gordijnen zijn samengesteld ook nog eens rood tot paars. Dat laatste is meestal echter enkel met een camera vast te leggen.

Voorbeeld: Gordijnen boven Luosto, 17 maart 2015

Noorderlichtcorona

Dit is de meest spectaculaire vorm van noorderlicht die zich voordoet recht in het zenit.
Het lijkt alsof de stralen van een punt (het zenit) naar beneden vallen maar in feite zijn de stralen quasi parallel.
In de meeste gevallen worden hierbij ook vele verschillende kleuren geproduceerd maar deze zijn doorgaans veel beter fotografisch waarneembaar en minder duidelijk met het blote oog.

Voorbeeld 1: Kleurrijke corona Luosto, 17 maart 2015

Voorbeeld 2: Zeer spectaculaire corona in Luosto, 18 maart 2015.


Deze foto's zijn allemaal vlak na elkaar genomen met een sluitertijd van 0.5sec. Dit was de meest intense corona waarvan we tot dusver getuige zijn geweest. Er komt dus wel heel veel geluk bij kijken om dit soort taferelen waar te nemen als je een weekje in het Pure Noorden vertoeft.
 

Pulserend noorderlicht

Pulserend noorderlicht is een bijzondere vorm van noorderlicht waarbij de helderheid periodiek en vaak snel verandert. Dat kan met een interval van 0,1 tot pakweg 10 seconden gebeuren. Wanneer het snel gebeurt, lijkt het noorderlicht dus echt te flikkeren.
Dit soort noorderlicht is altijd zwak zichtbaar en daardoor dus ook moeilijker te herkennen of te zien wanneer je er niet echt aandacht aan besteedt maar op een donkere plek kan het echt wel spectaculair zijn.

Vanwege de zwakte en de periodiciteit is het ook moeilijk te fotograferen tenzij je echt zeer lichtgevoelige apparatuur gebruikt.
De sluitertijd verlengen helpt lang niet altijd om het noorderlicht op een waarheidsgetrouwe manier in beeld te brengen. Voor zover dat natuurlijk al kan, want de waarneming van het flikkerende effect kun je natuurlijk niet op een foto vastleggen.
Vaak zal het wel een soort van 'vlekken'- of 'vlokken'-effect veroorzaken, verspreid over de hemel. Met donkere gebieden waar niets gebeurt en lichte noorderlichtkleuren waar het noorderlicht kort tevoorschijn komt.

Hieronder wel een poging om het fenomeen in zekere zin met een foto te illustreren, al was het met het blote oog dus minder intens zichtbaar:

Mix van meerdere structuren

Het meest spectaculaire noorderlicht is dus logischerwijs als er een mix van deze verschillende vormen of structuren te zien is. Dit is in principe alleen mogelijk wanneer we te maken hebben met een geomagnetische storm, veroorzaakt door een plasmawolk.


Dit is het meest beweeglijke en spectaculaire noorderlicht dat we tot dusver hebben kunnen vastleggen op camera. Dit noorderlicht deed zich voor kort na middernacht op woensdag 19 maart 2015 te Luosto en was het gevolg van een plasmawolk in combinatie met een zeer gunstige configuratie (Bz, Bt, dichtheid) van de zonnewind.